Ses sinyallerinin, cochlear nukleus'lara geldiği noktadan başlayarak primer işitme korteksin Heschl Gyrus'ta algılanmasına kadar izlediği yolu kapsar. ASHA'ya göre başlıca Santral İşitme Sistemi görevleri şunlardır ; sesin lokalizasyonu ve lateralizasyonu, işitsel ayırt etme, işitsel şekil tanıma, temporal rezolüsyon, temporel maskeleme, temporal integrasyon, temporal sıralama, iki uyaran varlığında işitsel performans, bozulmuş akustik uyaran varlığında işitsel performans. Santral İşitme Sistemi 3 ara nörondan oluşur.
- 1.Nöron : Bipolar
nöronlardır. İşitme sinirinin primer liflerinin yer aldığı spiral ganglion
hücrelerinden başlar ve dorsal, ventral koklear nukleus'ta sonlanır.
- 2.Nöron : Bir kısmı koklear nukleus'lardan çıkarak karşı tarafında bulunan superior olivery kompleks ve lateral lemniscus'a giderek kontralateral (çaprazlama) yolları oluşturur. Bir kısmı ise koklear nukleus'lardan çıkarak aynı tarafta bulunan superior olivery kompleks ve lateral lemniscus'a giderek ipsilateral yolları oluşturur.
- 3.Nöron : İnferior colliculus'tan
başlayarak medial geniculate body'den geçer. Burada mutlaka sinaps yapan
nöronlar daha sonrasında Heschl gyrus'da Broadman'ın 41.-42. alanlarına gelir
ve burada sonlanır.
Not : 1. C.N. ve 2.C.N hariç diğer tüm kraniyal sinirler beyin sapından çıkar ve bu sinirlere ait çekirdekler beyin sapında bulunur. İşitme sinirinin çekirdeği olarak cochlear nucleus'ta burada bulunur. Beyin sapı orta beyin (mesencephalon), köprü (pons) ve omurilik soğanı (medulla oblongata, bulbus) olmak üzere 3 bölümden oluşur.
1)Koklear Nukleus
(Koklea Çekirdeği) : İşitsel bilgiyi üst merkezlere iletmekle sorumludur. Pons
ve medulla oblongata (omurilik soğanı) arasına yerleşmiştir. İşitsel nöronların
sinaps yaptığı ilk nöronal merkezdir. Anteroventral cochlear nukleus,
posteroventral cochlear nukleus ve dorsal cochlear nukleus olmak üzere 3
böülmden oluşur. İşitme siniri afferent dalları cochlear nukleus'a girdikten
sonra, ascending dalları anteroventral cochlear nukleus'a geldiğinde,
descending dalları posteroventral ve dorsal cochlear nukleus'a geldiğinde
sonlanır.
NOT : İşitme siniri ile koklear nukleus arasında sadece
ipsilateral bağlantı bulunurken, koklear nukleus ve daha üst merkezler arasında
hem ipsilateral hem de kontralateral bağlantı bulunur. Yani koklear nukleus'a
kadar herhangi bir çaprazlanma görülmemektedir. Bu sayede beyin sapında bulunan
nukleuslar içinde sadece ipsilateral yolla ileti alan tek nukleus, koklear
nukleus olmaktadır.
2)Superior Olivery Kompleks : Medulla oblongata'nın rostal bölgesinden ponsun gri cevheri arkasında alt kısmına doğru yerleşmiştir. Akustik sinirin çaprazlandığı ilk noktadır. Yani ilk çaprazlanma burada gerçekleşir ve iki farklı kulaktan gelen işitsel bilgi ilk kez burada karşılaşır. Buradan çıkan lifler işitsel bilgiyi ipsilateral olarak lateral lemniscus'a daha sonra inferior colliculus'a iletir. Sesin lokalizasyonunda önemli rol oynar.
3)Lateral Lemniscus : Beyin sapının yan tarafında bulunan oluşum zamansal çözünürlüğe sahiptir ve amplitüd değişikliklerine karşı oldukça hassastır. İntermediate nukleus, dorsal nukleus ve ventral nukleus olmak 3 bölümden oluşur.
4)İnferior
Colliculus : Bilateral mezensefonik bir yapıdır. Beyin sapından gelen tüm
aksonlar burada sinaps yaparlar. Faz ve şiddet duyarlılığına sahip olup
superior olivery kompleks'teki lokalizasyon işlemlemesi aracılığı ile bu
bilgileri tekrar işleyebilir. Akustik bilgiyi hazırlayarak üst merkezlere
iletir. Sentral nukleus, dorsal corteks ve lateral corteks olmak üzere 3
bölümdür.
5)Medial Geniculate Body : Prosencephalon (ön beyin) 'un diencephelon (ara beyin) bölgesinde yer alan talamus'ta yerleşim gösterir. İşitme korteks ve inferior colliculus arasında köprü görevi kurmaktadır. Buraya gelen sinir liflerinin bir çoğu inferior colliculus'un sentral nukleus'undan buraya ulaşır. Dorsal, ventral ve medial olmak üzere 3 bölümden oluşur. Ventral bölüm primer işitsel korteks ile, medial bölüm temporal lobun diğer alanları ile, dorsal bölüm ise cerebrum (beyin)'un assosiasyon alanları ile ilişki içindedir.
6)İşitsel Korteks (Auditory Cortex) : Primer işitsel korteks
ve ilişkili diğer alanlardan oluşan seconder primer korteks olmak üzere iki
bölümdür. Bilateral olarak sağ ve sol hemisterin temporal lobunun dorsal
yüzeyinde bulunur. Ses perdesi (pitch) ve ses yiksekliği (loudness) gibi sesin temel özelliklerini tanımada rol
oynar. Ses analizleri ve sese yön verme konusunda etkin rol oynar. Seconder
primer korteks alanları, primer korteksin uzantıları olan sinir lifleri ile
inerve edilir. Primer işitsel korteks seslere yanıt verirken seconder işitsel
korteks bu sesleri birleştirerek değerlendirir. Seconder korteks özellikle ses
kalıplarını anlamada etkin rol oynar. Optimum işlemleme iki hemister birbiriyle
bağlantılı iken gerçekleşir.
7)Hesh'l Gyrus : Korbinian Broadmann, serebral korteksi işlev farklılıklarına göre 52 alan olduğunu tanımlamıştır. Bazı alanlar tamamen bağımsız çalışırken bazıları birlikte çalışmaktadır. Çeşitli hasta ve maymun türleri ile yaptığı çalışmalar şunu göstermiştir ki 52 alandan 14. ve 15. alan insanlarda bulunmamakla birlikte insan dışındaki memeli canlılarda bulunmaktadır. İşitsel bilgi dış kulaktan gelerek Brodmann 41. ve 42. alanı olan Heschl gyrus'ta sonlanır. Konuşmaya özgü alanlar ise Broca's alanı (44. alan), Wernicke's alanı (22. alan) ve Angular Gyrus alanı (39. alandır).
Yorumlar
Yorum Gönder