Vestibüler Rehabilitasyon
Vestibüler patolojilerde süreç tanı ile başlar. Hastadan detaylı anemnaz alınır ve uygulanan testler ile hastanın tanısı konur. Bu süreç genelden özele doğru gerçekleştirilir. Bu noktada odyolojik değerlendirme içerisine anketler dahil edilir. Hastanın, rehabilitasyon öncesi ve sonrası oluşturulan anket sonuçları tedavinin etkinliğini, hastanın ilerleyişini gösterir.
Vestibüler rehabilitasyon diziness (dengesizlik) ve vertigo (baş dönmesi) gibi semptomların tedavisi için uygulanan egzersiz programlarıdır. Temel amaç hastanın bakış stabilizasyonu arttırmak, postüral dengeyi geliştirmek, baş dönmesini engellemek ve günlük yaşam aktivitelerini iyileştirmektir. Vestibüler rehabilitasyonda izlenen yol her zaman basitten karmaşığa doğru olmalıdır (Önce sert zeminde çalışmalar yapıldıktan sonra zamanla yumuşak zemine geçilmesi gibi).
Vestibüler rehabilitasyonda 3 temel konvansiyonel (geleneksel) yöntem bulunur :
- Adaptasyon : Temel olarak VOR kazancını arttırarak, baş hareketi sırasında bakış stabilizasyonunu iyileştirmeye yarar.
- Subsitutasyon : Hastalığın zarar vermediği duyusal sistemlerin güçlendirilmesi ilkesine dayanır.
- Habituasyon : Tekrar tekrar provake edici uyaranlar verilerek kişinin semptomlara alışması amaçlanır.
Program oluşturulurken önce aile eğitimi verilmelidir. Bu eğitim seans dışında hastanın gündelik aktiviteleri sırasında egzersizlerin devam etmesi ve rehabilitasyonun etkinliğinin artması açısından önemlidir. Sonrasında hastaya yapılacak uygulamalar açıklanarak hastayı hazırlamak gerekmektedir. Bu nokta, çocuğun güveni kazanarak seansta aktif katılımını sağlamak ve sevdiği konulara ilgilisini çekmek açısından önemlidir. Daha sonrasında hastanın egzersiz programı hazırlanmalıdır ve bu programa uygun gerekli iç mekan düzenlemeleri yapılmalıdır. Vestibüler rehabilitasyon açısından aydınlık bir ortamda seans yapmak ve uygulamalar sırasında hastanın düşmesi ihtimaline karşı koruyucu önlemler almak oldukça önemlidir. Sonrasında hasta takip edilir ve terapi uygulanır. Terapi sonrası değerlendirmeler yapılır.
Olgu
6, E
Aile, çocuğun sürekli düşmesinden, bazen sebepsiz ağlamasından ve seslenildiğinde cevap vermemesinden dolayı şüphelenerek doktora başvurmuş
Unilateral vestibüler hipofonksiyonu mevcut, Akustik nörinom tanısı almış
KBB, Odyoloji ve DKT uzmanları tarafından takip ediliyor
Arabalar filmini çok sevdiği için bazen yanında oyuncak arabasını alarak dışarı çıkıyor
Yöntem
İlk seansta adaptasyon yöntemi kullanılarak baş hareketi sırasında odaklanabilme (focusing while turning head) sayesinde çocuğun VOR kazancının arttırılması ve bu sayede düşmelerinin azalması amaçlanmıştır.
Aşağıda uygulama şekillerine örnekler verilmiştir. Örnek 1’de yer alan araba resmi ok yönünde hareket etmektedir. Çocuktan kafasını sabit tutarak arabayı yakalaması istenir. Uygulama, bu noktada çocuğa oyun gibi yansıtılmalıdır ve çocuğun sıkılmaması için uygulama esnasında farklı renk ya da model arabalar kullanılmalıdır. Daha sonra örnek 2’deki gibi sabit bir araba resmi sunularak çocuğun baş hareketi yapması sağlanmalıdır. Bu sırada çocuğun gözleri ile arabayı yakalaması istenmelidir.
Seanslara başlamadan önce basitten karmaşığa doğru ilerleyen bir protokol oluşturmak oldukça önemlidir.
- Başlangıçta kullanılacak uyaran tek bir şekilde sunulmalıdır. Yani arka plan boş olmalıdır. Ardından meşgul bir arka plan eklenerek seanslara devam edilmelidir. Sonraki aşamalarda yoğun arka plan, hareketli yoğun arka plan ve yanıltıcı arka planlar kullanılabilir.
- Baş hareketi önce duraksayarak, ardından sürekli halde uygulanabilir. İlerleyen seanslarda baş hareketi zıplayan bir top gibi açısal hareketler esnasında da yapılabilir.
- Baş hareketinin hızı ilk seanslarda yavaş ardından hızlı şekilde uygulanmalıdır.
- Hasta ilk seanslarda dikey konumda, ardından yatay konumda pozisyon alabilir. Böylece yerçekimine göre baş pozisyonu ayarlanmış olur.
- Farklı eylemler yapıyorken uygulama gerçekleştirilebilir (yürüme ya da konuşma gibi)
Bu olguda uyaran olarak çocuğun sevdiği bir karakter seçilmiştir ve bu planda çocuğun bu karakteri takip etmesi beklenmiştir. Arka plan ve ışıklandırma sayesinde çocuğun dikkatinin ekrana toplanması ve yönergeleri takip etmesi beklenmektedir. Çocuğun odaklanamadığı, dikkatini toplayamadığı ya da ilgisinin koptuğu anlarda seslendirme efektleri ya da filmin jenerik müziği ile çocuğun dikkati tekrar uygulamaya çekilebilir.
Yorumlar
Yorum Gönder